.
Logo-NAPtekst

Handknijpkracht

Inleiding
De meest bekende en gebruikte maat voor functionaliteit is de handknijpkracht. Handknijpkracht wordt gemeten met een handdynamometer. Het geeft een goede inschatting van de perifere spier­functie.
Toepassing
Bij het uitvoeren van algemene dagelijkse activiteiten, zoals wassen, aankleden en eten, speelt de hand en onderarm een belangrijke rol. De handdynamometer meet de kracht die de hand kan uitoefenen en geeft daarmee een inschatting van de functie van de spieren in dit gebied. De handknijpkracht is gerelateerd aan de totale spierfunctie en de hoeveelheid spiermassa in het lichaam.

Handknijpkracht wordt onder andere gebruikt voor het vaststellen van sarcopenie. Zowel de spiermassa als de spierfunctie nemen af bij het ouder worden. Lage waardes van handknijpkracht zijn geassocieerd met verminderde mobiliteit, slechte functionele status, verhoogde morbiditeit en verhoogd risico op overlijden [1].

 Ondervoeding heeft invloed op de spierkracht, niet alleen op de lange, maar ook op korte termijn. Zowel een voedingstekort als het herstel van het voedingstekort laat een sneller effect zien op de spierfunctie dan op de spiermassa [2].
Uitvoering
Er zijn veel variaties mogelijk in het meetprotocol [3]. Om metingen goed te kunnen vergelijken, heeft het Nutritional Assessment Platform een Standard Operating Procedure (SOP) ontwikkeld [4].
Om de maximale knijpkracht goed te kunnen meten, is het belangrijk de persoon uitbundig aan te moedigen tijdens het knijpen, en om een korte rustpauze (ca. 30 seconden) in te lassen tussen de metingen.

ha
Fotograaf: Jan-Kees Steenman
Betrouwbaarheid en validiteit
De validiteit van de Jamar handdynamometer is in laboratoriumsetting gemeten met gewichten en is zeer hoog (r>0,96). De test-hertest reproduceerbaarheid is hoog (r>0,80) en de tussenpersoonsvariatie is zeer klein (r=0,98). Het is daarbij belangrijk dat op een gestandaardiseerde manier wordt gemeten. De meetvariatie bij herhaalde metingen is ca. 6 kg [3].
Aanschaf
Voor het bepalen van handknijpkracht wordt meestal gebruik gemaakt van een hydraulische handdynamometer. Het merk Jamar wordt veel gebruikt, zowel binnen de (diëtistische) zorg als het onderzoek. Een ander vergelijkbaar merk is Baseline. Bij deze merken kan de handgreep afgesteld worden op de grote van de hand, zodat de meter geschikt is voor zowel grote als kleine handen. Het meetniveau kan oplopen tot 135 kg, maar voor de meeste toepassingen volstaat een handdynamometer die tot 90 kg kan wegen.
Bij de aanschaf van een handdynamometer kan gekozen worden voor een analoge of digitale variant. De prijzen variëren van ca. 300 tot 600 euro, waarbij de digitale varianten twee maal zo duur zijn als de analoge varianten.
Instructievideo

Klik op bovenstaande button om naar de video voor het uitvoeren van de handknijpkracht meting te gaan.


Auteurs
Dr. Jacqueline Langius, Onderzoeks- en innovatiecentrum Voeding & Diëtetiek, De Haagse Hogeschool en Diëtetiek en Voedingswetenschappen VUmc
Wesley Visser, Afdeling Diëtetiek, Erasmus MC.
De herkomst van dit stuk is van het Nederlands Tijdschrift voor Voeding en Diëtetiek

Referenties:
  1. Rijk JM, Roos PR, Deckx L, et al. Prognostic value of handgrip strength in people aged 60 years and older: A systematic review and meta-analysis. Geriatr Gerontol Int. 2016;16(1):5-20.
  2. Norman K, Stobäus N, Gonzalez MC, et al. Hand grip strength: outcome predictor and marker of nutritional status. Clin Nutr. 2011;30(2):135-42.
  3. Roberts HC, Denison HJ, Martin HJ, et al. A review of the measurement of grip strength in clinical and epidemiological studies: towards a standardised approach. Age Ageing. 2011;40(4):423-9.
  4. Meetprotocol handknijpkracht (nutritionalassessment.nl)
Terug
Scroll to Top